Guilhem IX de Peitieus (c.1071-1126) es lo primièr dels trobadors ? Benlèu ! Es l’exemple mai ancian conegut de poesia lirica en occitan del corrent trobadorenc. Important senhor a las cargas e ocupacions multiplas, Guilhem IX de Peitieus foguèt tanben trobador, compausant dins la lenga d’òc poèmas, satiras e baladas. Se vei d’autre biais atribuït lo chafre de «  Trobador », e demòra uèi encara lo primièr poèta del trobar identificat. Onze pèças  de Guilhem  son arribadas fins a nosautres. Ne deviá aver plan d’autras, malurosament perdudas a jamai ! La lenga emplegada per Guilhem, dins aquelas pèças, es la qu’utilizaràn los trobadors successius.

 Aquí un extrach d’un poèma de Guilhem de Peitieus:

 Amb la doçor

Amb la doçor del temps novèl

rama lo bòsc e los aucèls

cantan cadun en son latin

a bel èime lo jorn tot nòu.

Aladonc es bon, s’al matin

l’òme de son desir s’esmòu.

Lo nòstre amor va espelir

coma la branca d’albespin.

A la nuèit l’arbre frejolut

s’arruca de pluèja e de gèl

mas al solelh, lo jorn vengut,

redde, verdeja lo ramèl.

Me soven totjorn d’un matin

que nòstra guèrra prenguèt fin.

Me donèt ela tal present :

sa joventut e son anèl.

Visquèssi mai, per doçament

passar la man jos son mantèl !…

Autre extrach d’un Trobador plan conegut : Bernat de ventadorn

Cantar non pòt gaire valer

Cantar  non pòt gaire valer

s’endins del còr non ven lo cant

s’es pas comol d’amor coral.

Se mon cantar monta, borgal ;

es que jòia d’amor me ten

la boca, los uèlhs, e los sens.

 E encara un autre trobador : Peire vidal

La lauseta e lo rossinhòl

La lauseta e lo rossinhòl

aimi mai que cap d’aucèl

que per jòi del temps novèl

començan primièr lor cant

E ieu, a elis semblant,

quand tot autre trobador

esta mut, canti l’amor

per ma dòna, Na Vièrna…

 Al còp que ven, e tenetz vos fièrs !