Lo decès Ngũgĩ wa Thiong’o a 87 ans, que raportèrem divendres, nos priva d’un titan de la literatura africana, mas encara tenèm e tendrem sa pensada anticoloniala. L’escrivan kenyan —en exili als Estats Units dempuèi los ans 1980 après patir la preson politica dins son país— faguèt de la lenga un prat batalhièr. Sa decision d’abandonar l’anglés per escriure exclusivament en kikuiu —un gèst radical que li faguèt afrontar lo poder— èra pas un fach folcloric, mas una accion de desobesissença epistemologica. Son òbra transcendís la ficcion en tot prepausar de vertadièrs manuals de resisténcia culturala aplicables tanben en Occitània.
Per Ngũgĩ wa Thiong’o, la lenga èra «lo sistèma nerviós d’una cultura». Dins son libre Decolonising the Mind (1986), assegurava que l’usatge de lengas colonialas perpetua una alienacion mentala: «Lo colonialisme non solament s’apodera del territòri e de las ressorsas, mas colonitza las estructuras del desir». Aquela analisi, influenciada per Frantz Fanon mas enrasigada dins l’experiéncia kikuiu, explica perqué sas òbras en sa lenga —coma Lo Diable sus la crotz (Caitaani mũtharaba-Inĩ), escricha sus papièr higienic de la preson estant— foguèron enebidas pel regim de Daniel arap Moi.
Aital, son engatjament foguèt pas un isolament romantic. Al contrari, dins son òbra combina l’enrasigament local amb una critica globala del capitalisme neocolonial. De romans coma Lo masc del corbàs (Mũrogi wa Kagogo), una satira feròça dels dictators africans, mòstran cossí espandiguèt son projècte descolonial devèrs una analisi de las estructuras de poder transnacionalas. Aquela dualitat —locala e universala— fa de Ngũgĩ wa Thiong’o un referent tant pels movements indigenistas coma pels teoricians pòstcolonials de las universitats mai prestigiosas d’Occident.
Son decès es arribat a un moment d’intensa revision dels canons culturals. Son abséncia del Nobel —que d’unes atribuisson a son insisténcia d’escriure en kikuiu— met en question las ierarquias literàrias globalas. El meteis o diguèt: «Los empèris morisson, las lengas dels oprimits subrevivon». E tanben sas paraulas subrevivon a son trespàs. Son de paraulas que cal manténer vivas per descolonizar nòstras ments tanben en Occitània, ont l’occitan resistís en bona part per la valenta persisténcia de sos autors literaris, coma Claudi Assemat, que tanben perdèrem fa qualques jorns.
0 commentaires