Papieròt del dijòus (del 06/04/23)

La question de l’aiga carcanha de mai en mai lo monde. La question de l’ora es la de las bacinas. Se parla pas de la bacina de fèrre de quand ères pichonet e que i aviá pas d’aiga dins l’ostal. Lo dimenge de matin, aviás dreit a una bacina d’aiga cauda per te lavar dels caps als pès abans d’anar a la messa (E Crist eissuguèt los pès de Maria-Magdalena) ! Non, aquí s’agís de pompar d’aiga pendent l’ivèrn dins las napas freaticas e de se’n servir l’estiu per asagar. Un asagatge que concernís en prioritat una agricultura intensiva, la que presica per exemple la FNSEA, acoquinada de longa amb los poders estatals. Un ben comun se trapa desvirat al servici de quauques-uns amb plan sovent un discors que remet en causa las realitats climaticas de l’ora e lo besonh d’aiga per totes.

Los scientifics e la justiciá pòdon parlar, presentar los risques e, quitament, prene decisions : d’unes, amb las complicitats governamentalas, passan al-dessús de las realitats ecologicas, de las leis e de las interdiccions.

Una politica bèla de comunicacion es en plaça. Çò que servís a d’unis, es presentat pel ministre coma una solucion pel ben de totes. Un editorial del Monde dreiça la tièra de las bacinas (resèrvas de substitucion, en lengatge tecnocratic) illegalas que contunhan d’èsser en servici. Per Occitania, l’exemple de la restanca de Caussada es significatiu. Autorizada pel prefècte en 2018, contra los avisses defavorables de l’Autoritat environamentala, de l’Agéncia francesa per la biodiversitat e del Conselh nacional per la proteccion de la natura. Los opausants sasissan la justiciá que declara lo projècte illegal. Los promotors se’n trufan e començan la construccion : 350 mètres de long, dètz de prigondor. Lo tot s’acompanha de menaças cap als defensors de la natura. Cinc decisions de justícia confirman l’illegalitat de l’òbra que reten per l’ora gaireben un milion de mètres-cubes d’aiga. E son los ecologistas que serián fòra-lei ?

La question se pausa tanben per las vinhas. Asagar o cambiar de plants ? De segur, coma occitanistas (e ieu, lo primièr), cantam lo vin (e, de còps, mai que de rason). Çaquelà, istoricament, sabèm plan qu’es al sègle 19 que Lengadòc venguèt una granda vinha, n’acabèt amb unas produccions autarcicas e que se vegèt, e se contunha de veire, los dangièrs de la monocultura. E tròp sovent, los que vòlon asagar son los meteisses que manifèstan per servar l’utilizacion dels pesticidas e autras salopariás quimicas.

Las causas son a cambiar quand los presentators de la meteo del finestron sorison en plaça de faire lo morre quand anóncian la pluèja. Per reglar lo problèma, d’autres an pensat de tornar a las cresenças d’un còp èra. Aquò se passèt a la mitat de març (lo 18, per èsser precís) a Perpinhan, ont la comuna Recampament-Nacional butèt a la mesa en plaça d’una procession dedicada a Sant Galdric cap a las ribas de la Tèt, lo riu que travèrsa la ciutat, per demandar son intercession de sant òme per reçaupre un pauc de pluèja. De segur, se vestiguèt l’afar del respècte de las tradicions, amb la participacion dels clerjons e dels penitents de la Sanch, e jos cobèrt d’aquela reconstitucion mai o mens istorica. Lo Galdric, lo calguèt faire sortir, lo pauròt, de sa retirada e li refrescar la memòria : la procession precedenta se faguèt fa unes 150 ans ! L’afar foguèt montat per un conselhièr municipal, viticultor e en carga de l’aiga, e per un collèga seun, istorian encargat de las relacions amb l’avescat. Religion e supersticion son (bonas) sòrres. Bon, de qué arribèt ? La pluèja acabèt per venir !

Coma los occitans son pas mai (o mens) piòts que los catalans, lo vilatge d’Erau de Cornelhan ven tanben d’organizar una procession per l’aiga. Sabèm plan que, dins los vilatges, quand se fasiá aquela mena de passejada, al primièr rang, i aviá la crotz, de còps una reliquiá, lo preire, las granhòtas (en manca d’aiga) dels aigasenhadièrs e darrèr los òmes que pregavan amb fervor : « Sant-Daquòs, s’avèm pas d’aiga, balha-nos al mens de vin ! ». Non, metrem pas d’aiga dins lo vin ; ne farà un pauquet d’estalviada : atal siá !

AigalutRoch

PS : Vos garantissi qu’aquesta cronica es escrita sens recebre, coma unas emissions del finestron, una ajuda d’un installator de piscinas.