Vendémias de novèlas d’aquesta passa

Vaquí la recòlta d’una vendémia faita entre las tièras de las actualitats d’aqueste mes de setembre :

• 11 de setembre: Visca Catalunya! Bon còp de falç, segadors, desfensors de terra…  Com fem caure espigues d’or, quan convé, seguem cadenes… 

• Catalanofobia: Novèl exemple de catalanofobia dins un espital de Granollers. Una mètja peruana demanda al malaut de s’exprimir en castelhan o s’ocupa pas d’el.

Aquò pausa tota la question per totes los servicis per las relacions amb los publics dins la Generalitat. De rapelar a la mètja que son país reconeis tres lengas: lo castelhan, lo quechuà e l’aimarà. Al país, demandava tanben als pacients de s’exprimir en castelhan?

• Censura: Dins un musèu de Bangcòc, dins una mòstra consacrada al tèma de l’opression, l’ambassada de China demanda que se ne tire totas las referéncias e òbras d’artistas oigors, tibetans e d’Ong-Kong. Lo musèu daissa las òbras, mas pega un adesiu negre sul nom dels artistas e sus unas explicas. Una mòstra de la censura dins una mòstra dedicada a la censura…

• Fisança: Çò qu’a mancat al paure Franceson de Pau es de seguir lo programa bèl que li aviam proposat dins nòstra cronica del dijòus 9 de genièr passat. Lo pauròt, ocupat a comptar e recomptar los sòuses de la cachamalha, a pas agut lo temps de dire un mot o de faire quicòm per las lengas ditas regionalas e a frenat dels quatre fèrres per l’autonomia de Corsega e l’independéncia de Canaquiá…

Clòscas: França ven de tornar a Madagascar tres cranes servats al Museum nacional d’istòria naturala de París. Èran estat ramenats coma trofèus aprèp lo chaple fait per l’armada francesa en 1897 contra la revòlta del pòble sakalava. Entre eles, lo del rei Toera, decapitat en rason d’aquela revòlta.  La colonizacion es totjorn bessona de moviments de pacificacion…

• Indecéncia: L’organizacion d’una raba-partida sul territòri de la comuna de Fontjoncosa, en Corbièras, grandament pertocada per l’incendi de la debuta d’agost. Paraulas d’un tufaire: « Aicí al mens, riscam pas de botar lo fuòc que tot es cramat!» 

• Visit Rwanda: Tres clubs de fòbal (Bayern, PSG e Arsenal) metián en abans una publicitat Visit Rwanda dins l’estadi e la comunicacion amb finançament del país. Rwanda, sabètz, un país jos dictatura: president elegit amb 99,18% de las voses (president dempuèi 2000), en guèrra amb lo Congò. Unas ONG an demandat l’ajuda dels sostens del club de Munich. Aqueles an desplegat bandeiròlas: « Visitatz Rwanda! Qual gaita amb indiferéncia traís las valors del FC-Bayern». Lo 8 d’agost, lo club a anonciat que cambiava la campanha publicitària en una cooperacion amb los joves rwandeses que vòlon jogar al fòbal. En 2023, los sostens avián obtengut la fin del contracte amb Quatar Airways en rason de la marrida consideracion dels dreits umans dins lo país. Quatar, Rwanda: silenci bèl del costat del PSG! A la fin del mes, los campionats del monde de ciclisme se debanaràn al… Rwanda!Òm soetariá que practica esportiva e dreits umans s’aparien…

• Passerats : L’Ofici francés de la biodiversitat a demantibulat un trafic de passerats, aucèls protegits dins Erau. Los aucèls èran capturats (çò qu’es formalament enebit), puèi venduts. L’afar se clava per dotze interpellacions, mas son estat relargats (los passerats!). 

• Visons: En region Nòva-Aquitània, demòran las colonias dels darrièrs visons d’Euròpa de França… Serián 250… N’i aviá dètz còps mai fa un sègle. Lo pauròt es estat victime de la disparicion de las zònas umidas, de l’artifilizacion dels rius, esclafats per las veituras… sens doblidar la proliferacion dels cosins d’America. Un desenat de visons d’Euròpa entamenan un procès de reintroduccion del costat de Charenta, mercé a la LPO (mas lo vison es pas un aucèl!)…  Ont es lo temps ont lo Carlòs cantava: Gròs vison… 

• Lo ton es pas bon!: A l’opausat de l’eslogan publicitari Lo ton es bon!, i aurà pas mai de ton servit dins las cantinas escolaras de Montpelhièr (e de 7 autras vilas de França) en rason del taus de mercuri, contrari a la bona santat, que lo peis ne pòt èsser portaire. Notatz que se tombatz malaut del consum de ton, auretz pas de besonh de termomètre per prene vòstra temperatura! Un autre còp, vos parlarem (benlèu) del cadmium dins lo chocolat… 

Recèptas lemosinas: Lo Pargue Natural Regional de Milavachas en Lemosin a fait parèisser una tièra de dètz cartas postalas consacradas a las recèptas emblematicas de la contrada ont los ingredients e una part de la recèpta son balhats dins la lenga del Bernat de Ventadorn e de la Marcèla Delpastre: los tapas/afogassets montanhièrs, la salada daus prats, la farçadura, las bolas de sens òs, lo monasson, las crespas de blat negre, lo ragost de moton, la flaunharda, las doradas. Traparetz las recèptas sul site del PNR. 

• Serias televisadas: Coma an pas plan de moneda dins las televisions francesas, arrestan pas de tornar difusir episòdis d’unasserias (mai que mai policièras). Organizan las seradas amb la difusion de 3, 4 o 5 episòdis: un novèl en primièr (dins lo melhor dels cases), puèi tornan montar dins lo temps per n’arribar quasiment a la primièra tièra. Cada còp, una mena d’instropeccion cap al passat! Notatz qu’es atal mai aisit de trapar lo copable! Gaitar e tornar gaitar es totjorn gaitar, mas res vos empacha pas de legir un libre novèl o d’anar al cinemà (ont, d’un còp l’autre, fan retrospectivas!).

• Viva lo vin!: Pensatz plan que se podiá pas acabar aquesta vendémia sens parlar de vin! Per lor publicitat, los Vinhairons d’Argelièrs utilizan presentadors illustrats d’un dessenh simbolizant una manifestacion e d’una frasa: «N’ayons d’autre préoccupation que celle de l’intérêt commun». Los Vinhairons d’Argelièrs se dison atal al còr de l’istòria e del vin. L’esperit del Marcelin Albèrt es totjorn viu:

Podètz cantar, cigalas!
Se lo vin va mal,
Sus nostra tèrra blanca
Marcelin tornarà (Tu, mon vilatge, Glaudi Martí) 

Setembrièr Roch

• Lo vison d’Euròpa (Facebook LPO)