Gramatica novèla-2

Perseguissèm dins aquesta cronica lo resumit de longas annadas de recèrca e de practica de la lenga, sublimadas per la necessitat fonsa de trapar quicòm a dire cada setmana per noirir aquesta cronica fondamentala per comprene l’anar passat, present e a venir de la civilizacion occitana, un objèctiu plan modèste coma vesètz !

• Accents : Oxitons e paroxitons son totes de braves occitans.

• Dança : Se volètz dançar lo sirtaki, utilizats los mots analisi, dialisi, eclipsi, genèsi, paralaxi, prolepsi, silepsi o sintaxi que son d’origina grèca.

• Existéncia : Èsser un èstre, es pas causa aisida. Aver d’avers, tanpauc !

• Malafacha : Es portar còps marrits a las estructuras prigondas de la lenga que de voler descompausar los passats subrecompausats.

• Metatèsi : De qué an l’èr quand se rescontran una cabra e una craba ?

• Mòdes : Fan part dels mòdes principals de conjugason de l’occitan : l’indicatiu, lo subjonctiu, l’imperatiu e l’aperitiu

• Montada : Entre los grops verbals, en fin de sason, i a pas de montada prevista del tresen grop al segond e del segond al primièr. Pas de davalada tanpauc : quand siás dins un grop i demòras !

• Passat : « Lo preterit prèsta pas als rics » disiá lo tiron.

• Passat anterior : Lo passat anterior es una fòrma superiora del passat que refusa la simplicitat.

• Passat simple : Es talament simple que los francimands simplòts l’utilizan pas mai : lor i agrada mai de lo compausar !

• Personals : Los pronoms personals plurals marcan una volontat collectiva al-delà de cada persona individuala : lo plural es necessari per l’umanitat.

• Plural : En occitan, los mòts calhau, caulet, chòt, ginolh, joguina, joièl, pesolh prenon pas d’x al plural.

• Predisposicion : Val mai aver a faire amb un prefixe qu’amb un prefècte.

• Punt : Lo punt final sòmia de luta finala !

• Punts : Quand lo punt d’exclamacion se trapa en fasa d’interrogacion, es ora de botar los punts sus las i !?

• Puntuacion : Los punts-virgulas fan las causas a mièjas.

• Sillabas : Los poètas mila-patas transforman las sillabas en pè. Atal, Alexandrà pren plan garda de parlar en alexandrins !

• Singular : Es pas necessari de cridar e bramar quand se crosa un nom al singular.

• Sufixes : Los sufixes permeton de precisar e de quichar suls sens dels mots. Atal quicòm de plan pichon pòt èsser pichonetonetonetonetèl. Un gigant tipe Wembanyama es un grandarassassasssasssassassassàs. Quicòm qu’es al mitan serà mejanetononetaràs o mejanaràssoneton (o quicòm atal) !

• Transgenre : La o lo lait?; la o lo mèl ?; la o lo sang ?; d’autra/e-s (?)…

• Vèrbs : Cal pas confondre conjugason e verbiatge.

• Verguetas : Val mai èsser entre verguetas que reçaupre còps de verga.

***

Lo primièr tèxte a reçauput la demanda seguenta d’un legeire : « Cal far la R apicala ! ». Me demandi s’es pas una deca de picatge e se s’agís pas puslèu de calfar la R apicala, qu’Occitania representa lo sud, l’estiu e las cigalas. En aqueste temps de rescalfament climatic, nòstra capacitat autoctòna a calfar las R apicalas fariá dels occitans los capdavantièrs d’un moviment universal !

Gontran- Ramon Amatical-Roch