Papieròt del dijòus (del 12/01/23)

Lo president Lula a pas mancat de convidar lo vièlh cap autoctòne Raoni per son intronizacion. De mai, ven de nomenar una militanta dels dreits dels pòbles autoctònes a un ministèri tot nòu dels pòbles indigènis. Es pas l’òbra que va mancar a la deputada federala, filha del pòble Guajajara-Tentehar dins lo Nòrd-Este. Fins ara, Sonia Guajajara (utiliza lo nom de son pòble coma nom d’ostal) èra la coordinatritz de l’Articulacion dels pòbles indigènis de Brasil. Es la primièra indigèna nomenada a un tal pòste de ministre.

Se prepausa de metre fin a l’invisibilitat e a la negacion dels dreits dels pòbles primièrs : «Serà pas mai possible de nos mespresar e de nos considerar coma ciutadans de segonda zòna. ». La FUNAI, l’organisme que fasiá la pluèja e lo bèl temps sus aquela situacion, serà plaçada jos la responsabilitat de la ministra. Lo president Bolsonaro a nomenat un brave nombre de militars als pòstes de responsabilitat de la Fondacion, que se sap que l’armada ven totjorn al secors dels oprimits. L’un dels objectius de la novèla ministra serà de demilitarizar la FUNAI.

Una question importanta, e totjorn en suspens, aquò’s la demarcacion d’unas tèrras indigènas. Un procès bravament blocat del temps de la presidéncia precedenta. La question ecologica bèla se pausa tanben de l’arrèst de la deforestacion : a l’encòp causa ecologica e respècte dels luòcs de vida dels pòbles autoctònes.

Las populacions son tanben sovent en conflicte amb los cercaires d’aur. Seràn pas aisits a convéncer d’arrestar lor practica.

Al-delà dels simbòls e de las polidas fotografias, serà necessari d’anar mai luènh dins lo concrèt. E es aquí que tot va pas virar d’aise. Lo president Lulà s’es apiejat sus una granda coalicion per èsser elegit. Lo novèl ministre de l’agricultura es puslèu pròche dels grands proprietaris e dels acarnassits del debosigatge. Es un pauc coma se, en França, i aviá un ministèri ecologic fàcia a un ministèri de l’agricultura menat pel sendicat dels agricultors productivistas. 

Las bonas intencions sufison pas totjorn. En Chile, an elegit un president d’esquèrra ; metèron en plaça una amassada per redigir una Constitucion novèla, per remplaçar lo tèxte del temps de la dictatura Pinochet. Al cap de l’acamp, i aviá una indiana. Lo tèxte reconeissiá los dreits dels mapuches e avançava sus plan d’autres dreits. E, al moment del referendum, una majoritat votèt per servar la Constitucion de Pinochet. Los dreits de las minoritats e lo respècte dels autres, aquò’s d’ideals qu’an de mal de se concretizar.

Enfins, se demora un pauc de temps liure a la Sonià, poiriá benlèu trapar un moment per venir dire al poder francés que seriá temps que se preocupèsse del sòrt e del devenir de sos pòbles autoctònes.

Indian-d’Alaric Roch