De Provença en Peiregòrd

Serà aicí question de dos libres recentament pareguts e que pòdon semblar a priori plan diferents. Çò que los unís es lo costat de compilacion e tanben los rapòrts, ièr coma ara, dels escrivans d’Òc amb las realitats de la vida vidanta.

De l’Armana Provençau

L’antologia de tèxtes de 1855 a 1915 de l’Armana Provençau proposada per A l’asard Bautezar!permet de soscar al ròtle qu’aviá aquela literatura populara difusida dins plan de fogals e que tornava cada an.

Unes felibres escriguèron òbras literàrias de primièra. Mas aicí trapam lo Frederic Mistral balhar articles suls numèros de las quinas o suls dieusses de l’Olimpa, faire una escorreguda astronomica, s’atardar sus las metafòras popularas,…

Teodòr Aubanèl daissa la culhida de las miugranas per faire la tièra de totes los provèrbis meteorologics : « E qu’aquèu qu’atrouvarié mis entresigne pas verai, vèngue me lou dire » !

Frederic Mistral publiquèt atal dins l’edicion de 1856 un article sus la lenga provençala « o, s’amas mieu, la lengo d’O » amb capitols sul parlar marsilhés, sul parlar dóu Ròse, sul parlar lengadocian, sul parlar gascon. Seriá plan que los ipèr-provençalistas que vòlon pas ausir parlar d’unitat de la lenga occitana tornen legir lo Mèstre !

Vos interessaretz probable al gost bèl dels felibres pels escaisses. Descobriretz la craba de Monsen Seguin de l’Anfòs Daudet, dins la version provençala.

Lo primièr Armanac foguèt tirat a 500 exemplars e l’estampatge montèt plan lèu a 10 000. Sul site d’Occitanica.eu https://occitanica.eu/items/show/12967, traparetz la reproduccion dels Armana Provençau fins a 1945.

Aquesta publicacion nos permet tanben de saludar las associacions que perseguisson d’an en an la publicacion d’Almanacs : Almanac Setòri  https://ieo-erau.com/botiga/novel-almanac-setori-2024/, Alman’Òc d’Arièja, Almanac de Quercòrb,…

E alara, Zo sabiatz pas ?

Las edicions Novelum de l’IEO-Perigòrd venon de publicar la tièra de las rubricas occitanas del Bernat Lesfargas publicada de 1987 a 1990 dins lo jornal Sud-Ouest. Lo ritme setmanièr impausa sas constrenchas e , mai que mai, quand siás cronicaire occitanista (ne sabi quicòm), de rendre a l’encòp compte de l’activitat occitana, de la cultura populara, de las iniciativas linguisticas, de las parucions, de l’actualitat de las lengas e de l’anar del monde.

Long de las mai de 80 cronicas represas dins lo libre (amb una revirada en francés), lo Bernat Lesfargas parlèt tanplan d’Arnaut Danièl e Bertran de Bòrn coma dels balètis amb los Zinzonaires, de Peiraguda coma de Vaclav Havel, de las colòcs coma de la perestroika, de l’amassada generala de Novelum coma de François Premier e de l’abat Grégoire. E òc, la lenga ba pòt tot dire !

En aqueles temps de Nadal, cal benlèu citar lo sòmi seun de veire dobrir a Moscó, puslèu que novèls Mac-Dò, un restaurant de Peiregòrd qu’auriá a la carta : « fetge d’aucha per començar, emb dau mont basalhac, mongetas e codenas – sens doblidar l’òli de cacau – confit de canard arrosat de puèg armand, e perqué pas un bon milhàs per tot zo plunhar ? »

Dins sos tèxtes, es totjorn presenta la question de saupre de qué fasèm los occitans dins lo vent grand de l’istòria e de l’actualitat ? Qun avenir bastissèm per la lenga e pel país : « Voudriam eissir de la situacion actuala caracterizada per las bonas paraulas (« Braves Occitans, si sabiatz coma vos aimam !») que son prononciadas nonmàs per rescondre un prigond mespretz (« Colhons d’Occitans, que vos acharnissetz a parlar e a escriure vòstres dialèctes de pacans. »)? Aquí doncas un libre que prepausa una lectura sanitosa.

La publicacion s’arrestèt, sembla, lo jorn ont li demandèron de la faire bilenga.

Armanacaire Roch

• Armana prouvençau, 1855-1915 ; antologia presentada per Paul Ribière, bilenga, editada per A l’asard Bautezar !, 2022, 416 p., 979-1-094199-20-6, 30 €, https://alasardbautezar.com/project/armana-prouvencau-1855-1915/

• Bernard Lesfargues, Zo sabiatz pas ?, editat per Novelum-IEO Perigòrd e Presse fédéraliste, 2023, 316 p., 20 €, ISBN 978-2-917451-48-9, 20 €, https://www.novelum-ieo24.fr/product-page/zo-sabiatz-pas