Joan Marc Vilanòva.
Seguida de Tres, dos, un e rau ! IEO Edicions, 2006
Seguida de Tres, dos, un e rau ! IEO Edicions, 2006
(Ne traparetz, la debuta als articles en dejós)
De blat en vinhas
-=oOo=-
… La mièjanuòch aviá picat… “ La Cambusa ” èra vuèja, quasiment, levat quatre òmes, davant de gòts ont la cervesa aviá daissat son amarum e son escrume. Risolet, Sèt-Set e Mendilh demoravan aquí, agaches negats, acoidats davant lo miralh del comptador, aiga panosa, e se disián qu’èra plan tard, qu’èra plan tard… Al bon de la nuòch, Mut contava, contava…
“ … Aviam tot mes en vinha. En 1700, lo blat, la civada e lo milh, de tres parts del campèstre, ne tenián doas. De long de la ribièra, près de nonanta per cent èran de cerealas. Pel mitan dels camps, los olius porgissán son ombra e sas fruchas. La vinha s’acontentava dels costals desbosigats, ganhats sus la garriga, per las tèrras clapassièras. De 1850 a 1900, de Ròse a Naurosa, faguèrem una mar granda de socas. Multipliquèrem per dos la produccion de vin. Amb, al bèl mitan, en 1854, l’oïdium, que li disèm “ la farinosa ” ; e, de 1863 a 1883, lo flagèl : “ Filloxèra ”, poiridièr de las rasigas. Cambiam de sègle, la vida contunha, capuda. Arriba 1907. A ! 1907…
Dempuèi las darrièras annadas del sègle XIX°, per seguir los conselhs de fonccionaris aparisenquits o de borsicotaires interessats, nòstres grands s’éran avisats qu’avián de mai en mai de pena per vendre son vin, maugrat tot son saupre e son coratge.
Las Campanhas Grandas, elas, semblava que se ne tirèsson melhor, mercé a sas còlas subjèctes a corròg, que los regidors venián causir los jornalièrs mai domètges quand n’avián de besonh ; mercé a mai d’aisinas e de mejans financièrs superiors ; e mercé tanben al gaubi dels proprietaris : “ Monsur lo Comte ” e “ Madama la Marquesa ”, dins son salon de la Prefectura, se podián far amb los banquièrs trafegaires e los grands negociants.
D’aqueles temps espelissián las grandas idèas socialistas. De grands pensaires assajavan d’imaginar un autra mena de societat, mai justa, mens liurada a las “ leis naturalas ”, ont la consciéncia e la solidaritat aurián son mot de dire.
Los proprietaris pichòts comencèron de veire que “ l’union fa la fòrça ” e prenguèron lenga entre eles per ensajar d’imaginar quana fòrma podrián prene sas pensadas… ”
Maraussan
-=oOc=-
La mièjanuòch aviá picat. “ La Cambusa ” èra vuèja, quasiment, levat quatre òmes, davant de gòts ont la cervesa aviá daissat son amarum e son escrume. Risolet, Sèt-set e Mendilh demoravan aquí, acoidats davant lo miralh del comptador, aiga panosa, l’agach negat, del temps que Mut contava, contava…
“ … En 1905, Jaurés venguèt a Besièrs. Faguèt un discors enfuòcat dins las arenas comolas de mond e levadas per l’estrambòrd. S’endevenguèron tant, lo nòstre Joanon e lo fum de pòble d’aquel jorn, que l’endeman, decidiguèt d’anar a Maraussan marcar de son sosten la tota primièra Cava Cooperativa “ Los Vinhairons Liures ”. Dreissèron dos barrals – pro per li far una tribuna – e lor diguèt a pauc près … Òo ! Mèstre Peire ! Te prègui ! Quatre cervesas !… ”
Maliciosament, Mendilh faguèt : “ Lor diguèt aquò, Jaurés ? ” Mut, Risolet e Sèt-Set soriguèron. Mèstre Peire serviguèt, Mut cabucèt pòts e nas dins l’escruma, engoliguèt la mitat del gòt, e quand lo pausèt sul comptador, semblèt que lo grand orator de Caramauç se dreissava davant eles, rebolet, barba-rossèl, malfargat.
“ … E lo nòstre Joanon lor faguèt a pauc près :
“ … Païsans ! Vinhairons ! Mond de Maraussan ! Dins una vinha, i aviá de rasims reborsièrs e piòts. Se volián pas daissar vendemiar. De qu’arribèt ? Se confiron sus la soca. De l’autre costat, sos fraires anèron dins la tina e virèron al bon vin que contenta lo còr. Païsans, demoretz pas tot solets. Amassatz ensemble vòstras volontats, e dins la tina de la Republica, preparatz lo vin de la Revolucion Sociala…[1] » ” A la vòstra ! Per Ceban tanben, l’idèa fasiá son camin, d’una cooperativa de produccion vinicola… ”
Tres voses a l’unisson li faguèron resson : “ A la tieuna, Joanon ! ”
[1] – Mercé a l’amic Claudi LLAO per aquel discors que Jaurés faguèt plan en occitan, a Maraussan (Erau) per l’inauguracion de la Cava Cooperativa “ Los Vinhairons Liures ” en 1905.
0 commentaires