Lo centralisme contra lo país | Guillem Sevilla
Aquesta setmana, avèm publicadas tres nòvas que confirman çò que ja sabiam: lo problèma de fons es lo centralisme francés.
Diluns, parlèrem de la reforma del Diplòma Nacional del Brevet, que menaça l’ensenhament de l’occitan. L’opacitat, l’incertitud e l’abséncia d’informacion clara son inquietantas. Fan vejaire de nos ignorar, mas en realitat sabèm que nos mesprèsan: per eles, sèm pas quitament d’interlocutors. Aquela indiferéncia se tròba pas solament dins lo domeni cultural; aqueste estiu, per exemple, l’avèm patida tanben amb la gestion dels incendis en Corbièras.
Dimars, lo deputat breton Paul Molac o tornava dire: lo centralisme parisenc es la causa primièra de l’ineficacitat e de la crisi institucionala de l’estat francés. La reforma del Brevet n’es un exemple clar: a París se pren de decisions sens cap de consideracion per la realitat istorica, lingüistica e culturala dels territòris.
E dimècres, dins las protèstas que se tenguèron dins tot l’estat, los manifestants constatèron un còp de mai que la responsa del govèrn a la crisi es pas lo dialòg. La nominacion immediata coma primièr ministre de Sébastien Lecornu, macronista devòt, a la velha de las protèstas, foguèt viscuda coma una provocacion. Aquò simboliza plan l’esperit de l’executiu: veire lo conflicte non pas coma una causa de negociar, mas coma una causa de reprimir.
La conclusion s’impausa d’ela meteissa. Tant que se reconeisserà pas lo drech dels pòbles a se governar liurament —siá d’un biais autonòm o federal, siá dins l’independéncia—, viure plenament al país serà pas qu’una quimèra. Es complicat de dialogar amb l’arrogància d’un sistèma qu’un jorn decidiguèt que la lenga de la primièra literatura d’Euròpa après lo latin èra pas qu’un “patois”. Es complicat de dialogar amb aquel sistèma qu’inventèt lo concèpte pervèrs de “patois”. Es complicat de dialogar amb los que refusan de nos comprene e respectar.
Fa cinquanta ans, voliam viure al país. Fa dètz ans, n’aviam pro d’èsser mespresats. Ara lo temps es vengut de los confrontar amb l’evidéncia: sens respècte e sens reconeissença, cap de convivéncia es pas possibla.
0 commentaires