Lo coratge de Finlàndia e la vergonha de França
Divendres passat, publicàvem una informacion qu’es, en realitat, fòrça mai importanta de çò que se pòt imaginar. La Comission de Vertat e Reconciliacion sul pòble sami de Finlàndia a presentat un rapòrt istoric, après quatre ans de trabalh e près de quatre cent entrevistas. Lo govèrn finlandés, amb una solemnitat que sembla encara impossibla dins d’autres estats europèus, a reconegut de decennis d’assimilacion forçada, de destruccions culturala e lingüistica, e d’expropriacions de tèrras. E, çò qu’es mai important, a anonciat seissanta uèch mesuras immediatas per reparar lo mal.
Es aquí que la question se pausa per nosautres, occitans. E nòstra memòria?
Los samis an testimoniat de mainatges raubats a lors familhas, e educats dins d’internats ont parlar lor lenga èra punit, de vergonha inculcada generacion après generacion. Son de situacions fòrça similaras a las qu’an patidas nòstres aujòls dins la majoritat d’Occitània. Eles patiguèron ben los esfòrces de l’estat per nos far creire que parlar occitan èra rural, brut, ridicul; patiguèron las punicions a l’escòla; los apelatius insultants; las familhas qu’an cregut que caliá “non parlar pas patois als dròlles” per lor donar un avenidor; las politicas de francizacion totalas, oficialas o oficiosas, qu’an desrasigat la lenga e, amb ela, una part essenciala de l’arma del país, mentre que l’istòria ensenhada èra pensada dempuèi París e per París.
La Vergonha —aquela vergonha fargada per l’aparelh de l’estat francés— a tuat mai de parlants que totas las guèrras, a creat de generacions d’occitans muts, alienats, colpables de parlar coma lors paires.
E pasmens, jamai, jamai, l’estat francés a pas reconegut aquel crime. Jamai s’es desencusat. Jamai a prepausat de mesuras de reparacion. Jamai a pas reconegut lo dangièr cultural qu’a causat.
Avèm besonh d’un Rapòrt de la Vertat e la Reconciliacion Occitan pr’amor qu’es pas d’istòria anciana mas de dolor viva, es de transmission copada e de familhas que, encara uèi, patisson los efièches d’aquela alienacion.
Lo precedent finlandés nos mòstra que çò que sembla impossible pòt venir possible, que los estats modèrnes pòdon reconéisser lor fauta, que la justícia istorica pòt avançar.
En mai d’aquò, se Finlàndia es estada capabla d’escotar lo pòble sami, França poiriá tanben escotar los milions de ciutadans que, en realitat, son d’occitans desrasigats.
O cal doncas dire clarament: nos cal nòstre pròpri rapòrt de vertat. Un rapòrt oficial, rigorós, independent, que demòstre las punicions escolaras, las vexacions, las enebicions de viure dins la lenga, la transmission trencada e tot lo mal psicologic, social e cultural que la Vergonha a causat.
E, coma en Finlàndia, cal exigir una reconeissença de l’estat a prepaus d’aquel crime contra l’umanitat, un plan d’urgéncia per la lenga (escòlas, mèdias, cultura, senhaletica, dreches lingüistics), una politica de restauracion —non pas solament de proteccion—, un cambiament de mentalitat dins las institucions e lo drech de viure en occitan dins nòstre país.
Lo gèst de Finlàndia es la demostracion que l’istòria se pòt redreiçar, que los pòbles minorizats pòdon èsser escotats e que los estats democratics pòdon e devon reparar lors errors istoricas.
0 commentaires