CURIOSÈR

Una cronica de l’Eric Asti�

Per parlar un pauc de tot e de tot un pauc

D’escotar tanben sus Ràdio Lengadòc !

BOFADOR

            Adissiatz mond de Ràdio Lenga d’Òc e adishatz plan.

            Lo temps ven fred, freg, hred, fresquet. En d’autras paraulas aquò pèla. Es ora d’alucar chiminèias, fornets, mirusses, insèrts. Tant i a, en tres mots : de far fuòc.

            La magia del lar o del fogal deu operar. Parli pas de lard ni de fogassa, lepets e golardas que sètz mas de çò que rend un ostal agradiu e vivent, que calfa e rescalfa. 

            Lo fuòc, ne sabèm far : aluqueta mai papièr, carton, buscalhas, e lenha.

            L’invasion russa d’Ucraina a fait aumentar bravament lo prètz de la lenha (entre autras causas) mas quand aquesta es umida o pas pro secada, lo fuòc esperat es longàs per s’abrandar, quitament ambe l’ajudança d’un liquide petrolièr. Urosament una solucion eficaça, bon mercat, multimillenària e occitana existís : lo bofador…

            Se pòt tradusir per souffleur, chalumeau, soufflet à bouche. Aiceste objècte es de fusta, una branca de pin o d’avet. Pagèla 80 centimètres de long per 5 o 6 centimètres de diamètre.

            Traucat dins tota sa longor, es una mena de sarpatana XXL que lo projectile es lo gisclet d’aire incresablament poderós, que nais de la boca de son utilizator per atisar lo fuòc.

            D’un usatge corrent dins Cevenas, remonta a la Preïstòria.

            Bofar (bufar) dins una canavèra o un tròç de fusta cròi demòra un jòc de dròlle o de musicaire, qu’a d’aplicacions plan mai seriosas, per exemple la caça ambe la sarpatana o l’entretenença d’un fuòc destinat a la cosina, a la terralha (fabricacion de topins) o a la metallurgia naissenta.

            Lo bofador remonta a luènh dins lo temps, a abans l’edat dels metals. Al mens al Neolitic, la pèira aliscada.

            Los objèctes de fusta d’aquela pontannada se pòdon pas qu’imaginar.

            Lo modèle cevenòl es probablament originari del Verasian entre -3500 e -2000, dins un airal qu’embraça Occitania-sud e Catalonha-nòrd.

            Fabricat a partir d’una branca maire de pin o de sapin, desbarrassada de sos rams, manca un que farà de ponhada prèp de l’embocadura, lo bofador avenidor es pelat e daissat qualque temps dins la nèu.

            Apuèi es curat amb una tija metallica rogida al fuòc.

            Aquela operacion de las finas se fa uèi lo dia a la virona electrica.

            En general la fusta demòra bruta, mas pels toristas, es envernissada, pirogravada, benlèu pas d’un Made in Occitania mas segurament de son nom : boufadou, sovendetas escrit a la francesa, ambe dos F, quò fa mai ric ?

            Òm lo tròba dins las botigas de bricolatge e de sovenir de las zònas toristicas.

        D’objèctes similars existisson : la boheta qu’es una canavèra cròia gascona, lo canon qu’es un tudèl vegetal dins Occitania tota.

            Boheta e canon an pas lo raionament actual del bofador. Aiceste pòt venir una aisina pro design de fusta e tanben de metal. En picant « bouffadou » sus un motor de recèrca trobam tota mena de resultas.

            Cal saber que : Buffadoo© es una marca depausada e per qui ? D’avaironeses de Laguiòla !                                                                                                                          

            Aval costat marca ne coneisson un fais, que d’eles se’n vegèron una joncha (un temps infinit) per recuperar lor nom de laguiòla : sinonime de cotèl de tria -non depausat en son temps- e que los chineses avián piratat e’n vòs n’auràs, per inondar la galaxia de còpias minablas, vendudas a estraça de mercat, fasent una concuréncia tant infama coma desleiala.

            Aqueste còp lo nom, es declarat. Buffadoo de modèles amb embocadura silicòne, bi-matèria, ponhada de cuèr, telecopics, clapet anti retorn de fums, etc. Çò melhor !

            E lo bofador mena a tot. A París dins lo vinten arrondiment, una amicala ajuda las personas en destressa psiquica.

            Se presenta en disent que son trabalh consistís a atisar lo fuòc de caduna e de cadun, per menar cap al naut, cap a un buf novèl a la vida, a partir de bocinets, de babòias. E se ditz : Bouffadou.

            Analogia polida.

                        Adissiatz mond de Ràdio Lenga d’Òc e adishatz plan. Prenètz suènh de vosautres.