ALUCAR LOS FUÒCS…? 

Aquí Sant-Joan que ven de passar, mas quantes fuòcs se son alucats per marcar lo solstici d’estiu?

Los occitans, semblam d’aver mens de vam per respectar la tradicion vièlha que los catalans. Fa temps ensagèrem de copiar nòstres cosins germans e lor davalada de la flamba dempuèi Canigon en proposant una davalada dempuèi Montsegur. Mas aquò se faguèt un an o dos ediu! « Totes los fuòcs de la sant-Joan, benlèu s’alucaràn ongan »  : ne sèm plan luènh! Sèm pas que de zombis del Johnny Haliday per esperar de botar lo fuòc aqueste ser

Lo Total Festum regiono-regionoccitanizat se ten en junh per çò que l’idèia primièra èra de tornar vam a Sant-Joan, mas quant de fuòcs se son alucats dins l’encastre de la nuèit magica? Fasèm fàcia a totas las interdiccions municipalas o policièras d’alucar fuòc que siague per cremar lo Rei de Carnaval o que siague per festejar Sant-Joan.

Sant-Joan a trapat una concurréncia bèla amb l’aparicion de la Fèsta de la Musica que, a sa creacion, lo Jack Lang voliá una fèsta espontanèa de totes los que volián musiquejar e canturlejar mas qu’a dempuèi perdut bravament de son espontaneitat.

« Fotrem lo fuòc al país! » cantava lo Glaudi Martí: èra un imatge, èra simbolic per dire que caliá de totas nòstras fòrças lutar contra l’òrdre establit: operacion mancada aparentament (per l’ora?)!

Probable que las halhas pirenencas, ara classadas al patrimòni de l’UNESCO, fan encara de resisténcia e de jòias popularas 

Mai larjament, nos demòran coma fuòc: los incendis que creman garrigas e pinedas long de l’estiu amb d’actes falords (escampar la cigarreta per la finèstra de la veitura) o criminals (las pobèlas e veituras que creman dins unes quartièrs ; fa gaire dins Aude es un aprentís-pompièr que botèt lo fuòc per l’enveja d’aver a lo combatre).

– Version etnografica: S’ausís pas mai lo gorgolhadís de la sopa dins la topina al pè de la chiminièra.

– Version teatralizada: D’aquesta passa, segur qu’avètz pensat de programar la Conferéncia Borlèsca d’Interès Occitan del Teatre de las originas: Sant-Joan, tot l’an 

– Version botanica : Dobti bravament que siaguètz anats amassar a punta d’alba dins lo rosal del matin las èrbas de la sant-Joan : artemisa, barbajòl, edra, margalida, aquilèa (milafuèlhas), trescalan e sàlviae, se ne vira, angelica, albespin, borrage, quelidònia, reina dels prats, nèrta, melissa, ruda, pimpinèla, e de segur immortèla (per poder tornar trapar lo país nòstre)  ,…

– Version istorica: Pels occitans, lo fuòc remanda tanben als lenhièrs ont cremèron nòstres aujòls catars de Menèrba a Montsegur

– Version creissença: Cossí un drollet pòt venir grandet se jamai de la vida a sautat un fuòc de Sant-Joan?

– Version proverbiala: Lo Frederic nos balha los provèrbis seguents: Lo fuòc crenta l’aiga – Lo fuòc se fai veire de luènh – Lo fuòc es mièja-vida.- Ambe lo fuòc, non se badina – Cal pas jogar ambe lo fuòc – Aquò’s fuòc de palha: corta jòia. — Caud coma lo fuòc – Roge coma lo fuòc – Brandar/cremar coma un fuòc de Sant-Joan. – Sant Joan disiá que lo fuòc èra bon en tot temps. Sant Francés de Salas rajustava que lo fuòc èra bon dotze meses per an.

– Version proverbiala (2): Ont i a fum, i a fuòc. – L’òme es de fuòc, la femna d’estopa e lo diable bufa. – Quand lo fuòc es aquí, cal pas comptar los ferratats d’aiga. – Lo fuòc grimaceja. – Per la flamba, lo sap; per la brasa, lo garric. – Lenha seca e pan dur fan l’ostal segur. – Una beluga pòt botar lo fuòc a la plana (China). – Per brutlar un bòsc, cal l’ajuda del vent (Tibet). – Se l’òm es pas cremat pel fuòc, òm es ennegrit pel fum (França). – Lo que bufa sul fuòc aurà belugas e fum dins los uèlhs (Chequia).

– Version literària: Lo fuòc que sembla atudat sovent dormís jols cendres (Corneille).- Un fuòc leugièr es lèu estofat: se lo daissatz faire, cap de riu lo saupriá atudar (Shakespeare).- Lo fuòc que me crema es lo que m’esclaira (la Boétie).– Lo que pòt dire de qun fuòc crema, crema pas que d’un pichon fuòc (Petrarca).– Lo fum es lo vielhum del fuòc (Arturo Capdevila).– Nòstra ombra atuda pas lo fuòc (Paul Eluard).– Se lo fuòc me cremava l’ostal, de qué emportariái? Aimariái emportar lo fuòc… (Jean Cocteau).– Lo fuòc lo mai cobèrt es lo mai ardent (Ovidi).- Un fòl pòt pas atudar lo fuòc qu’a alucat (Thomas Murner).– L’òme es lo sol animal que fa de fuòc: aquò li a balhat l’empèri del monde (Rivaròl).– Fum, sòmi de fuòc (Jules Renard) – La vertat: lo fuòc non la pòt cremar, nimai l’aiga la negar (Alexandre Dumas).

– Version actualitat: Israèl bota lo fuòc marrit e guerrièr de pertot entre Gazà e Iran. E tantes e tantes, son a bufar sus las brasas.

– Version cosinièra: Los piments vos meton la garganta en fuòc.

– Version ensolelhada: Tomba de fuòc. 

– Version televisada: Vos cal èsser vertadièrament desobrat-da per seguir lo fuèlheton Los fuòcs de l’amor a la television.

– Version medicinala: Ont son passats los garissaires e las garissairas que levavan lo fuòc?

De tot biais, per defendre nòstra lenga e nòstre país, nos cal gardar lo fuòc sacrat! Atal, acabarem pas en infèrn!

Beluguet Roch

• Halha en Comengés (https://www.ostaucomenges.org/har.fotografias.php)