Per las lengas autoctònas dau país la Republica prenguèt lèu-lèu la dralha d’eliminacion coma la de la monarquia. E o faguèt amb encara mai de brutalitat : las caliá eradicar. Puèi venguèt, coma per las colonizacions, lo besonh de trapar de justificacions mai presentablas. Per las colonias lo motiu « umanista » foguèt de « civilizar las raças inferioras » (J. Ferry). Per las lengas trapèron « la necessitat d’una lenga comuna per assegurar la comunicacion entre los ciutadans ».

Èran messorgas de comunicacion. Pròva n’es l’accion de l’escòla. Lenga comuna significa que n’ia d’autras que vivan a costat. Vòl dire bilingüisme, ensenhar las doas lengas. Se faguèt lo contrari. Interdiccion totala. Amai afortiguèron plan fòrt que lo bilingüisme èra marridàs pel cervèl dels enfants. Es aquò l’intelligéncia republicana ! Idèm per la vida publica : interdiccion de tota lenga fòra la qu’es « comuna », mesuras uèi sempre activas. Pròva bèla encara : lo jutjament de 2023 d’interdiccion dau catalan dins las comunas. Maugrat la comunicacion assegurada per la revirada dins « la lenga comuna » l’interdit demòra absolut. Signe bèl, lo tribunau e lo prefècte afortiguèron l’actualitat sempre activa de l’Edit de 1539 de Francés 1er. Veirem que la messorga de la lenga comuna ven una trapèla pels messorguièrs.

La traduction de cette chronique sur Midilibre.fr